15 Ağustos 2015

HASTA BİNA SENDROMU


  EVİNİZ, İŞ YERİNİZ HASTA OLABİLİR!


        Hava kirliliği denilince sizin de aklınıza yalnızca baca gazları, araba egzozu mu geliyor? Öyleyse bu yazı sizin için hazırlandı. Zira uzmanlar hayatımızın büyük bir kısmını kapalı mekanlarda geçirdiğimizi söylüyor.
        Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) farklı dönemlerde yayınladığı raporlara göre, günümüz insanları zamanının %90’ını kapalı mekanlarda, bu oranın %70’ini iş, geri kalanın %20’sini ise ev ortamlarında geçiriyor. Peki kapalı mekanlarda sağlığımızı tehdit eden unsurlar neler? İç mekan kirleticileri için ne tür önlemler alabiliriz?
        Bir yandan inşaat teknolojisindeki gelişmeler ve yapı malzemesi olarak daha fazla sentetik materyallerin kullanımı binaları daha konforlu ve yalıtımlı hale getirirken diğer yandan kullanılan sentetik malzemeler iç ortam hava kalitesini bozmaktadır. Özellikle kış aylarında, ısı yalıtımı ön planda olduğundan binalar yeterince havalandırılamamakta ve iç ortamdaki kirletici konsantrasyonları sağlık için tehdit oluşturabilecek seviyelere ulaşmaktadır.
        Kirleticileri tek tek öğrenmeden önce, her ne malzemeyle üretilmiş olursa olsun her ürünün havaya zararlı ya da zararsız bazı gazlar veya maddeler salgıladığını unutmamak gerekiyor. Peki bahsi geçen kirleticiler evimizde ve iş yerlerimizde nasıl oluşuyor? Kaynakları neler? Bu soruların cevabı özet halinde aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Kirletici
Emisyon Kaynağı
Gazlar

CO2
Yanma işlemleri, garaj egzozu, sigara dumanı
CO
Yanma işlemleri(ısıtıcılar, sobalar, şömine),garaj egzozu, sigara dumanı
NO2
Yanma işlemleri, garaj egzozu, sigara dumanı
O3
Fotokopi makinesi, yazıcı
SO2
Gaz sobaları
Formaldehit
Ahşap mobilyalar, halılar, duvar ve tavan boyaları, izolasyon malzemeleri, reçineler, yapıştırıcılar, laminant parkeler, döşemelikler, dezenfektanlar
UOB
Mobilyalar, halılar, vernikler, çözücüler, oda parfümleri, deterjanlar, yapıştırıcılar, yanma işlemleri, boyalar, yer ve duvar kaplamaları, laminant parkeler, kuru temizleme ile temizlenen elbiseler, böcek ilaçları
Radon
Topraktan difüzyon yolu ile
Biyoaerosoller

Alerjenler
Ev tozları, evcil hayvanlar, böcekler, polenler
Mantar sporları
Bitkiler, gıda maddeleri
Bakteriler, virüsler
İnsanlar, evcil hayvanlar, bitkiler, havalandırma cihazları
PAH
Yanma işlemleri, sigara dumanları


        Bunların dışında, bazen de dış ortamda bulunan hava kirleticileri de doğal havalandırma, infiltrasyon veya havalandırma cihazları vasıtasıyla iç mekanlara girebilmektedirler.

        İç mekan kirleticilerinin bize ne yaptığına gelince; uzmanlar bunu 3 kategoriye ayırmış.
1. “Bina ile ilgili hastalıklar”: Bina içerisindeki kaynağı belirli olan bir kirleticinin yol açtığı hastalıklardır. Örneğin alerjik alveolit, astım, lejiyonella ve radon kaynaklı akciğer kanseri gibi.
2. Yüksek veya düşük sıcaklık, aşırı nem, yetersiz hava akımı, kötü koku ve kuru hava gibi olumsuz iç ortam iklimlendirmesinden kaynaklanan rahatsızlıklar.
3. “Hasta bina sendromu (HBS)”: Hasta bina sendromu, ısı yalıtımının ön planda olduğu ve iyi havalandırılmayan iç ortamlarda bulunan kişilerde, iç ortam hava kirleticilerinin konsantrasyonlarındaki artışa bağlı olarak   görülen semptomlar dizisidir.

Hasta bina sendromu semptomları

        Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1982 yılında, hasta bina sendromunda görülen semptomları 5 kategori altında listelemiştir:
   1. Göz, burun ve boğazda tahriş
   2. Nörolojik veya genel sağlık semptomları: baş ağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma, fiziksel ve
zihinsel yorgunluk, hafıza kaybı, konsantrasyon eksikliği.
   3. Deride gözlenen tahriş: deride kızarıklık, ağrı, kaşıntı ve kuruluk.
   4. Nedeni belli olmayan aşırı duyarlılık reaksiyonları: astım olmayan kişilerde astım benzeri semptomlar, göz ve burun akıntısı.
   5. Koku ve tat bulguları: koku ve tat duyusunda değişiklikler.

 Bu belirtiler sizde veya bir işverenseniz çalışanlarınızda var ise çözüm basit;
  • İç ortamdaki halı, mobilya ve ofis araçlarından kaynaklanan emisyonların azaltılması için düşük emisyonlu ürünler satın alınıp kullanılmalıdır,
  • Temizlik malzemeleri, oda spreyleri, kozmetik ürünler (deodorant, parfüm vs.), boya, vernik ve çözücüler mümkün olduğunca az kullanılmalı ve saklanırken kapakları sıkıca kapatılmalıdır,
  • Kapalı ortamlarda tütün mamullerinin kullanımının yasaklanmalı,
  • Yanma sonucunda ortama salınan gazların kontrolü için de yemek ısıtma ve pişirme işlemlerinde aspiratör veya havalandırma fanları kullanılmalıdır,
  • Soba ile ısıtılan ortamlarda, sobaların bağlı olduğu bacalar yılda bir kez temizlenmelidir,
  • Biyoaerosollerin kontrolü için ise ev ve ofis gibi iç ortamlar iyi temizlenmeli ve tozlardan arındırılmalıdır,
  • Mutfak ve banyo gibi nemli ortamlar sık havalandırılmalı, su sızıntıları önlenmeli ve aşırı nem oluşması engellenmelidir,
  • Özellikle mutfak, banyo gibi ıslak zeminler ile çocuk ve oturma odaları mümkün olduğunca halı ve benzeri malzeme ile kaplanmamalıdır,
  • Dijital baskı atölyeleri ve kuru temizleyiciler gibi iç ortam kirleticilerine maruziyetin çok olduğu işyerleri iyi havalandırılmalıdır.

        Maddeler halinde verilmiş bu basit önlemler ile iç mekan hava kalitesini yükseltip, iş yerlerinde motivasyonu ve başarıyı artırabilirsiniz.

        Bir sonraki yazımda iç mekan kirleticilerinden, radyoaktif olması sebebiyle solunum yoluyla vücuda alındığında vücutta radyasyon oluşumuna ve kansere sebep olan radondan bahsedeceğim.


             Sağlıklı kalmanız dileğiyle.
                                                                                                             Zehra TOPAL

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder