EVİNİZ, İŞ YERİNİZ HASTA OLABİLİR!
Hava kirliliği denilince sizin de aklınıza yalnızca
baca gazları, araba egzozu mu geliyor? Öyleyse bu yazı sizin için hazırlandı. Zira
uzmanlar hayatımızın büyük bir kısmını kapalı mekanlarda geçirdiğimizi
söylüyor.
Dünya Sağlık Örgütünün (WHO) farklı dönemlerde
yayınladığı raporlara göre, günümüz insanları zamanının %90’ını kapalı
mekanlarda, bu oranın %70’ini iş, geri kalanın %20’sini ise ev ortamlarında geçiriyor.
Peki kapalı mekanlarda sağlığımızı tehdit eden unsurlar neler? İç mekan
kirleticileri için ne tür önlemler alabiliriz?
Bir yandan inşaat teknolojisindeki gelişmeler ve
yapı malzemesi olarak daha fazla sentetik materyallerin kullanımı binaları daha
konforlu ve yalıtımlı hale getirirken diğer yandan kullanılan sentetik
malzemeler iç ortam hava kalitesini bozmaktadır. Özellikle kış aylarında, ısı
yalıtımı ön planda olduğundan binalar yeterince havalandırılamamakta ve iç ortamdaki
kirletici konsantrasyonları sağlık için tehdit oluşturabilecek seviyelere
ulaşmaktadır.
Kirleticileri tek tek öğrenmeden önce, her ne
malzemeyle üretilmiş olursa olsun her ürünün havaya zararlı ya da zararsız bazı
gazlar veya maddeler salgıladığını unutmamak gerekiyor. Peki bahsi geçen kirleticiler
evimizde ve iş yerlerimizde nasıl oluşuyor? Kaynakları neler? Bu soruların
cevabı özet halinde aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Kirletici
|
Emisyon Kaynağı
|
Gazlar
|
|
CO2
|
Yanma işlemleri, garaj egzozu, sigara dumanı
|
CO
|
Yanma işlemleri(ısıtıcılar, sobalar, şömine),garaj egzozu, sigara
dumanı
|
NO2
|
Yanma işlemleri, garaj egzozu, sigara dumanı
|
O3
|
Fotokopi makinesi, yazıcı
|
SO2
|
Gaz sobaları
|
Formaldehit
|
Ahşap mobilyalar, halılar, duvar ve tavan boyaları, izolasyon
malzemeleri, reçineler, yapıştırıcılar, laminant parkeler, döşemelikler,
dezenfektanlar
|
UOB
|
Mobilyalar, halılar, vernikler, çözücüler, oda parfümleri,
deterjanlar, yapıştırıcılar, yanma işlemleri, boyalar, yer ve duvar
kaplamaları, laminant parkeler, kuru temizleme ile temizlenen elbiseler, böcek
ilaçları
|
Radon
|
Topraktan difüzyon yolu ile
|
Biyoaerosoller
|
|
Alerjenler
|
Ev tozları, evcil hayvanlar, böcekler, polenler
|
Mantar sporları
|
Bitkiler, gıda maddeleri
|
Bakteriler, virüsler
|
İnsanlar, evcil hayvanlar, bitkiler, havalandırma cihazları
|
PAH
|
Yanma işlemleri, sigara dumanları
|
Bunların dışında, bazen de dış ortamda bulunan hava
kirleticileri de doğal havalandırma, infiltrasyon veya havalandırma cihazları
vasıtasıyla iç mekanlara girebilmektedirler.
İç mekan kirleticilerinin bize ne yaptığına gelince;
uzmanlar bunu 3 kategoriye ayırmış.
1. “Bina ile ilgili hastalıklar”: Bina içerisindeki
kaynağı belirli olan bir kirleticinin yol açtığı hastalıklardır. Örneğin
alerjik alveolit, astım, lejiyonella ve radon kaynaklı akciğer kanseri gibi.
2. Yüksek veya düşük sıcaklık, aşırı nem, yetersiz
hava akımı, kötü koku ve kuru hava gibi olumsuz iç ortam iklimlendirmesinden
kaynaklanan rahatsızlıklar.
3. “Hasta bina sendromu (HBS)”: Hasta bina sendromu,
ısı yalıtımının ön planda olduğu ve iyi havalandırılmayan iç ortamlarda bulunan
kişilerde, iç ortam hava kirleticilerinin konsantrasyonlarındaki artışa bağlı
olarak görülen semptomlar dizisidir.
Hasta
bina sendromu semptomları
Dünya Sağlık Örgütü (WHO) 1982 yılında, hasta bina
sendromunda görülen semptomları 5 kategori altında listelemiştir:
1. Göz, burun ve boğazda tahriş
2. Nörolojik veya genel sağlık semptomları: baş
ağrısı, baş dönmesi, bulantı, kusma, fiziksel ve
zihinsel yorgunluk, hafıza kaybı, konsantrasyon
eksikliği.
3. Deride gözlenen tahriş: deride kızarıklık, ağrı,
kaşıntı ve kuruluk.
4. Nedeni belli olmayan aşırı duyarlılık
reaksiyonları: astım olmayan kişilerde astım benzeri semptomlar, göz ve burun akıntısı.
5. Koku ve tat bulguları: koku ve tat duyusunda
değişiklikler.
Bu belirtiler sizde veya bir işverenseniz çalışanlarınızda var ise çözüm basit;
- İç ortamdaki halı, mobilya ve ofis araçlarından kaynaklanan emisyonların azaltılması için düşük emisyonlu ürünler satın alınıp kullanılmalıdır,
- Temizlik malzemeleri, oda spreyleri, kozmetik ürünler (deodorant, parfüm vs.), boya, vernik ve çözücüler mümkün olduğunca az kullanılmalı ve saklanırken kapakları sıkıca kapatılmalıdır,
- Kapalı ortamlarda tütün mamullerinin kullanımının yasaklanmalı,
- Yanma sonucunda ortama salınan gazların kontrolü için de yemek ısıtma ve pişirme işlemlerinde aspiratör veya havalandırma fanları kullanılmalıdır,
- Soba ile ısıtılan ortamlarda, sobaların bağlı olduğu bacalar yılda bir kez temizlenmelidir,
- Biyoaerosollerin kontrolü için ise ev ve ofis gibi iç ortamlar iyi temizlenmeli ve tozlardan arındırılmalıdır,
- Mutfak ve banyo gibi nemli ortamlar sık havalandırılmalı, su sızıntıları önlenmeli ve aşırı nem oluşması engellenmelidir,
- Özellikle mutfak, banyo gibi ıslak zeminler ile çocuk ve oturma odaları mümkün olduğunca halı ve benzeri malzeme ile kaplanmamalıdır,
- Dijital baskı atölyeleri ve kuru temizleyiciler gibi iç ortam kirleticilerine maruziyetin çok olduğu işyerleri iyi havalandırılmalıdır.
Maddeler halinde verilmiş bu basit önlemler ile iç
mekan hava kalitesini yükseltip, iş yerlerinde motivasyonu ve başarıyı artırabilirsiniz.
Bir sonraki yazımda iç mekan kirleticilerinden, radyoaktif
olması sebebiyle solunum yoluyla vücuda alındığında vücutta radyasyon oluşumuna
ve kansere sebep olan radondan bahsedeceğim.
Sağlıklı kalmanız dileğiyle.
Zehra TOPAL
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder